ในปัจจุบันผู้บริโภคทั่วโลก หันมาให้ความสำคัญกับอาหารอินทรีย์ (Organic Food) มากขึ้น เนื่องจากความตระหนักถึงสุขภาพและความยั่งยืน อาหารอินทรีย์เป็นอาหารที่ผลิตโดยไม่มีการใช้สารเคมีสังเคราะห์ ปุ๋ยเคมี ยาปราบศัตรูพืช ทำให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและปลอดภัยต่อผู้บริโภค 

ในประเทศไทย อุตสาหกรรมอาหารอินทรีย์กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว และมีบทบาทสำคัญในการสร้างความยั่งยืนด้านอาหารและการเกษตร

อาหารอินทรีย์คืออะไร ?

อาหารอินทรีย์คือผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรที่ผลิตหรือแปรรูป โดยไม่ใช้ยาฆ่าแมลงที่สังเคราะห์ทางเคมี ไม่มีการตัดแต่งพันธุกรรม ไม่ใช้ปุ๋ยเคมีและปุ๋ยที่มาจากกากของระบบบำบัดน้ำเสีย ตอบสนองผู้บริโภคยุคใหม่ที่ตระหนักถึงคุณภาพและความปลอดภัยของอาหาร ตลอดจนวัตถุดิบและส่วนผสม

แนวโน้มของอาหารอินทรีย์ในประเทศไทย

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่มีศักยภาพสูงในการผลิตอาหารอินทรีย์ เนื่องจากมีทรัพยากรธรรมชาติที่หลากหลาย รวมถึงความรู้ทางการเกษตรแบบดั้งเดิมที่สนับสนุนการปลูกพืชแบบอินทรีย์ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา อุตสาหกรรมอาหารอินทรีย์ในประเทศไทยได้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว โดยมีการสนับสนุนจากภาครัฐและภาคเอกชน การเติบโตของตลาดภายในประเทศและการส่งออกทำให้อาหารอินทรีย์กลายเป็นส่วนสำคัญของอุตสาหกรรมเกษตรไทย

1. การเติบโตของตลาดอาหารอินทรีย์ : อาหารอินทรีย์ได้รับความนิยมมากขึ้นในหมู่ผู้บริโภคชาวไทยที่หันมาใส่ใจสุขภาพและสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ความต้องการอาหารที่ปราศจากสารเคมีและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมทำให้ตลาดอาหารอินทรีย์มีแนวโน้มเติบโตอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังมีโอกาสในการส่งออกอาหารอินทรีย์ไปยังตลาดต่างประเทศที่มีความต้องการสูง เช่น สหภาพยุโรป ญี่ปุ่น และสหรัฐอเมริกา

2. การสนับสนุนจากภาครัฐและองค์กรต่าง ๆ : ยกตัวอย่าง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ส่งเสริมเกษตรอินทรีย์ผ่านโครงการต่าง ๆ เช่น โครงการเกษตรอินทรีย์วิถีไทย ให้การสนับสนุนทางด้านการวิจัย การฝึกอบรม และการประชาสัมพันธ์ให้ผู้บริโภคเข้าใจถึงประโยชน์ของอาหารอินทรีย์

ประโยชน์ของการบริโภคและผลิตอาหารอินทรีย์

1. ประโยชน์ต่อสุขภาพของผู้บริโภค: อาหารอินทรีย์มีสารอาหารที่สูงกว่าและปราศจากสารเคมีที่เป็นอันตราย การบริโภคอาหารที่ผลิตโดยไม่ใช้สารเคมีสังเคราะห์ช่วยลดความเสี่ยงในการสัมผัสกับสารตกค้าง ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับปัญหาสุขภาพหลายประการ เช่น โรคมะเร็ง โรคทางเดินอาหาร

2. ประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อม : การผลิตอาหารอินทรีย์ช่วยส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การปกป้องดินและน้ำจากการปนเปื้อนของสารเคมี การส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพ และการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการเกษตร

3. การสนับสนุนระบบเศรษฐกิจท้องถิ่น : เกษตรกรที่ปลูกพืชอินทรีย์มักเป็นเกษตรกรรายย่อย การสนับสนุนอาหารอินทรีย์จึงช่วยส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนท้องถิ่น เพิ่มรายได้ให้เกษตรกร และสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน

ความท้าทายของอาหารอินทรีย์ในประเทศไทย

1. ต้นทุนการผลิตที่สูง : การผลิตอาหารอินทรีย์มักมีต้นทุนที่สูงกว่าการผลิตแบบทั่วไป เนื่องจากต้องการการดูแลและการจัดการที่ใส่ใจในรายละเอียดมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีความต้องการแรงงานมากขึ้นในการดูแลรักษาพืชและสัตว์อินทรีย์

2. การขาดแคลนความรู้และเทคโนโลยี : เกษตรกรหลายรายยังขาดความรู้และทักษะในการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมสำหรับการผลิตอาหารอินทรีย์ ส่งผลให้การเปลี่ยนผ่านสู่การเกษตรอินทรีย์ดำเนินไปอย่างล่าช้า

3. การรับรองและมาตรฐานอินทรีย์ : การรับรองอาหารอินทรีย์ในประเทศไทยยังคงเป็นเรื่องที่ซับซ้อน เกษตรกรและผู้ผลิตต้องปฏิบัติตามมาตรฐานและกระบวนการตรวจสอบที่เข้มงวด บางครั้งอาจเป็นภาระสำหรับเกษตรกรรายย่อยที่มีทรัพยากรจำกัด

โอกาสในการพัฒนาอาหารอินทรีย์ในประเทศไทย

1. การขยายตลาดในและต่างประเทศ : ด้วยแนวโน้มการบริโภคที่เปลี่ยนไป ตลาดอาหารอินทรีย์ในประเทศไทยมีโอกาสเติบโตอย่างต่อเนื่อง ทั้งในตลาดภายในประเทศและตลาดส่งออก โดยเฉพาะในกลุ่มผู้บริโภคที่ใส่ใจเรื่องสุขภาพและสิ่งแวดล้อม

2. การพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มผลผลิต : เทคโนโลยีการเกษตรสมัยใหม่ เช่น การใช้เทคโนโลยีชีวภาพและการจัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ สามารถช่วยลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มผลผลิตของเกษตรกรอินทรีย์

3. การสร้างความรู้และความเข้าใจให้กับผู้บริโภค : การให้ความรู้เกี่ยวกับประโยชน์ของอาหารอินทรีย์และการรับรองมาตรฐานอาหารอินทรีย์สามารถช่วยสร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภค ทำให้เกิดการสนับสนุนและบริโภคอาหารอินทรีย์มากขึ้น

อนาคตของอาหารอินทรีย์ในประเทศไทยเต็มไปด้วยโอกาสในการเติบโตและสร้างความยั่งยืนในด้านสิ่งแวดล้อมและเศรษฐกิจ อุตสาหกรรมอาหารอินทรีย์ไม่เพียงแต่ช่วยส่งเสริมสุขภาพของผู้บริโภค แต่ยังช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสนับสนุนเศรษฐกิจท้องถิ่น 

หากได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐแล้วจะช่วยให้อนาคตของเกษตรกรไทยผู้ผลิตอาหารอินทรีย์สามารถก้าวได้อย่างมั่นคงไปในทิศทางที่ยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมได้แน่นอน

แหล่งที่มาของข้อมูล :
1. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ : กรมพัฒนาที่ดิน ส่งเสริมเกษตรกรผ่านการรับรองเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม PGS ผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัย สร้างความมั่นคงด้านอาหาร
https://www.moac.go.th/news-preview-461191791135

2. อุตสาหกรรมมูลนิธิเพื่อสถาบันอาหาร : อาหารอินทรีย์ (Organic food) ดีอย่างไร?
https://fic.nfi.or.th/futurefood/organic_research_detail.php?id=10&fbclid=IwAR1mLdoHfNEEGZ_TtYmW6mVzqaLj2NVphGtMB4UXxKMRr7hUWKC-5wjAusg